Reklama

Polityka obronna

W rozgrywce między prezydentem a szefem MON żołnierze są tylko przedmiotami [KOMENTARZ]

Szef MON Antoni Macierewicz podczas obchodów Dnia Podchorążego. Fot. Rafał Lesiecki / Defence24.pl
Szef MON Antoni Macierewicz podczas obchodów Dnia Podchorążego. Fot. Rafał Lesiecki / Defence24.pl

Prezydent Andrzej Duda i szef MON Antoni Macierewicz nawet, gdy chwilowo dzieli ich tysiące kilometrów, nie zapominają przy każdej okazji podkreślać, że siły zbrojne to wyłączna domena każdego z nich. Smutne, że w tej rozgrywce żołnierze nie są podmiotami, lecz przedmiotami.

We wtorek, podczas obchodów Dnia Podchorążego na dziedzińcu Belwederu nie było ani prezydenta Dudy, ani jego prawej ręki w sprawach bezpieczeństwa, szefa BBN Pawła Solocha. Zwierzchnik sił zbrojnych jest ze służbową wizytą w Wietnamie, jego minister – w USA. Prezydent skierował do podchorążych list, w którym znalazło się m.in. stwierdzenie, że obchody kontynuują tradycję, która narodziła się w II RP, kiedy to przyszli oficerowie, stawiali się na dziedzińcu Belwederu, by "podkreślić swoją łączność ze zwierzchnikiem sił zbrojnych". To nie przypadek, że Biuro Bezpieczeństwa Narodowego zacytowało ten właśnie fragment listu na swoim koncie na Twitterze.

Na uroczystości przemawiał także minister obrony. Podkreślił dramat podchorążych, którzy w listopadzie 1830 r. "musieli przeciwstawić swojego ducha niepodległości starszej kadrze wojskowej, która w Polskę niepodległą nie wierzyła" i która wprawdzie kilkanaście lat wcześniej wykazała się męstwem i profesjonalizmem, ale po latach "wolała obrożę rosyjską od niepodległej Polski".

Czy była to aluzja do generałów, którzy w ciągu ostatnich dwóch lat odeszli z wojska, o których minister mówił przed tygodniem w wywiadzie dla "Gazety Polskiej" jako o beneficjentach tzw. złotego funduszu (a tak naprawdę o Funduszu Przyspieszonego Rozwoju)? To nie takie proste, bo Macierewicz o powstańcach, którzy "musieli zmierzyć się z własnymi dowódcami" mówił także na obchodach Dnia Podchorążego przed rokiem, tuż przed dymisjami, które złożyli m.in. dowódca generalny rodzajów sił zbrojnych gen. broni Mirosław Różański oraz szef Sztabu Generalnego gen. Mieczysław Gocuł. Słowa ministra można odbierać jako kolejny sygnał o wyższości kadry młodej (w domyśle: pełnej zapału) nad starszą (bardziej doświadczoną, ale opierającą się zmianom). Te różnice to jeden z powodów, dla których minister uważa, że odkładanie awansów generalskich blokowało rozwój armii.

Aktualna blokada awansów generalskich nie ma precedensu w najnowszej historii Polski. Przez lata przywykliśmy do rozważań, czy generałów w Wojsku Polski nie ma za dużo, tzn. czy nie przekraczamy NATO-wskiej średniej jednego generała na tysiąc żołnierzy. Tymczasem w siłach zbrojnych, które liczy ponad 100 tys. żołnierzy zawodowych, jest obecnie 66 generałów. W tej liczbie jest sześciu oficerów, którzy aktualnie nie zajmują żadnego stanowiska, czyli są w rezerwie kadrowej lub w dyspozycji.

Oficjalnym powodem wstrzymania przez prezydenta nominacji generalskich są niezakończone prace nad nowym systemem dowodzenia. Przypomnijmy, i MON, i otoczenie prezydenta z BBN na czele zgadzają się, że szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego powinien być znowu "pierwszym żołnierzem" i naczelnym dowódcą na czas wojny, a także że należy odtworzyć osobne dowództwa rodzajów sił zbrojnych. Problem leży między taktyką a strategią, na poziomie operacyjnym. BBN chciałoby powołania na tym poziomie Dowództwa Sił Połączonych. MON w Koncepcji Obronnej RP, która jest jawną częścią raportu ze Strategicznego Przeglądu Obronnego, proponuje utworzenie Inspektoratu Szkolenia i Dowodzenia. Obie strony przygotowały projekty stosowanych aktów prawnych, a następnie okopały się na swoich pozycjach i teraz wymieniają się pismami, w których podtrzymują dotychczasowe stanowiska, aczkolwiek MON sugeruje, że ma pomysł, jak znaleźć kompromis.

Znamienne, że prezydent Duda, pytany 11 listopada o relacje z ministrem Macierewiczem, nie wspomniał o systemie dowodzenia, lecz o "ubeckich metodach", polegających na zawieszeniu dostępu do informacji niejawnych gen. bryg. Jarosławowi Kraszewskiemu, który jest szefem Departamentu Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi w BBN. To jest właśnie kluczowe zagadnienie w relacjach między prezydentem a szefem MON. – Chodzi wiele rzeczy, ale ta układanka bez "Krachola" się nie ułoży – powiedział Defence24.pl pragnący zachować anonimowość urzędnik z otoczenia prezydenta.

Duda zapowiedział swoim współpracownikom, że w sprawie generała się nie cofnie. To nie tylko typowa dla polityka obrona bliskiego współpracownika niezależnie od okoliczności (to samo kazało Macierewiczowi bronić Bartłomieja Misiewicza). Jak już pisałem w przeszłości, obecny prezydent woli nie podejmować decyzji niż podejmować takie, których nie jest stuprocentowo pewien. To dlatego na początku prezydentury nie chciał wręczać nominacji generalskich podpisanych przez Bronisława Komorowskiego. I dlatego nie chce podpisać nominacji generalskich, skoro zaufany oficer, gen. Kraszewski, nie może ich ocenić, bo Służba Kontrwywiadu Wojskowego utrudnia mu pracę.

Racje mają ci, którzy broniąc Macierewicza wskazują, że prezydencka wypowiedź o ubeckich metodach jest nie na miejscu – UB mordowało i torturowało, SKW jedynie odebrało dostęp do informacji niejawnych. W ramach wojenki z MON otoczenie prezydenta zupełnie bezsensownie "strzelało" do oficerów Wojska Polskiego. To właśnie przeciek z otoczenia prezydenta sprawił, że prasa wypomniała dowódcy Wielonarodowej Dywizji Północ-Wschód w Elblągu gen. bryg. Krzysztofowi Motackiemu udział w kursie rozpoznania w Moskwie nadzorowanym przez GRU. A jeszcze w sierpniu w BBN na poważnie rozważano scenariusz, w którym jedyną nominację generalską prezydent wręczyłby właśnie Motackiemu jako flagowemu polskiemu oficerowi w NATO. Dziś dowódca elbląskiej dywizji NATO jest jedynym spośród kandydatów do nominacji generalskich, który na Święto Niepodległości, 11 listopada nie został odznaczony. Nie pomógł mu także minister, którego wypowiedź o badaniu generała na wariografie była szeroko wykorzystywana przez opozycję.

Równie niezrozumiały był przeciek do prasy na temat dowódcy 16 Dywizji Zmechanizowanej gen. dyw. Marka Sokołowskiego, który służbę wojskową zaczynał w Wojskowej Służbie Wewnętrznej. Trafił tam jako żołnierz z poboru, który nie miał wpływu na to, gdzie zostanie przydzielony. Nota bene komunikat MON zapowiadał, że minister podejmie decyzję ws. gen. Sokołowskiego w drugiej połowie października. Mimo upływu ponad 1,5 miesiąca wciąż nie ma informacji resortu, czy taka decyzja zapadła.

Już od jakiegoś czasu nazwisko szefa MON jest wymieniane w prasie wśród ministrów, którzy mogą stracić posady w ramach zapowiadanej rekonstrukcji rządu. Jednocześnie ministrowie lub urzędnicy z otoczenia prezydenta konsekwentnie sugerują, że Andrzej Duda nie powoła ponownie Macierewicza na szefa MON (wręczenie nominacji ministrom, którzy już teraz kierują swoimi resortami, byłoby konieczne w przypadku zmiany premiera). W efekcie minister obrony od ponad tygodnia codziennie występuje publicznie, przy okazji albo ignorując pytania dziennikarzy o spór z prezydentem, albo zaprzeczając jego istnieniu, jak chociażby w środę wieczorem w Telewizji Republika.

W piątek wieczorem MON nieoczekiwanie ogłosiło, że minister "w trosce o dobro Sił Zbrojnych RP i harmonijne współdziałanie organów konstytucyjnych" postanowił wycofać wnioski o awanse generalskie. Macierewicz tłumaczył, że chodzi o umożliwienie ośrodkowi prezydenckiemu swobody działania. Wydaje się, że trafniej (choć pewnie nieświadomie) określił to na portalu tvp.info jeden ze doradców ministra, który miał powiedzieć, że "Macierewicz chce zbić przynajmniej ten jeden termometr i pokazać dobrą wolę". Prezydent w niedzielę przyznał, że o wycofaniu wniosków dowiedział się z mediów. Stłuczenie termometru skończyło się więc tym co zawsze – gorączka wcale nie minęła.

Początków niezgody między prezydentem a szefem MON można upatrywać w ostentacyjnym lekceważeniu Dudy przez Macierewicza na początku kadencji. Zwierzchnik sił zbrojnych nie raz musiał podczas oficjalnych uroczystości czekać na ministra, co budziło zdumienie generałów. Tak było np. podczas rozpoczęcia budowy bazy w Redzikowie czy podczas przywitania batalionowej grupy bojowej NATO w Orzyszu, gdzie na ministra w deszczu czekali nie tylko Polacy, ale także Amerykanie, Brytyjczycy i Rumunii. Prezydent początkowo próbował ministra przekonywać do bardziej harmonijnej współpracy perswazją, następnie, przed rokiem opóźnił nominacje generalskie, w końcu postanowił ich zupełnie nie wręczać.

Jeszcze w pierwszej połowie bieżącego roku politycy zachowywali wstrzemięźliwość w sprawie nominacji generalskich. Nazwiska kandydatów bywały nieoficjalnie znane dziennikarzom, ale żaden decydent nie mówił o nich publicznie. Tymczasem w ostatnich tygodniach zarówno ze strony MON, jak i ze strony prezydenta padło potwierdzenie, że oficerowie odznaczeni na 11 listopada to, ci sami, którzy czekają na nominacje generalskie. Co więcej, prezydent publicznie przyznał, że domaga się kolejnej "gwiazdki" dla szefa SG WP gen. broni Leszka Surawskiego, a szef MON, który jeszcze nie dawno sprzyjał częstym awansom generała, miał zostawić pismo w tej sprawie bez odpowiedzi. Trudno o bardziej przekonujące dowody, że oficerowie nie są podmiotami, lecz przedmiotami w rozgrywce polityków.

Posłowie PiS nieoficjalnie przyznają, że spór między szefem MON a prezydentem może zakończyć tylko lider partii Jarosław Kaczyński.

Rafał Lesiecki

Reklama

Komentarze (8)

  1. Extern

    Minister Macierewicz przedstawił 14 kandydatów do nominacji generalskich. 13 z nich ma za sobą przeszłość w PZPR oraz komunistycznej młodzieżówce ZSMP. Tak podaje jeden z portali. Jeśli to prawda to na czym polega dekomunizacja wg Macierewicza?

  2. Kmq

    Prezydent jest wybierany, minister mianowany

    1. Krzysztof

      Wyborcy często popełniają błędy,zaś ten kto mianuje i cieszy się zaufaniem ogółu narodu naogół nie popełnia błędu.

  3. vienna

    „Złoty Fundusz” to młodzi ludzie, wyselekcjonowani na początku lat 80. z kadry oficerskiej, jako ci, którzy będą w przyszłości dowodzili polską armią. Wojsko miało czuwać nad ich rozwojem i przygotowaniem do roli dowódców. Ta grupa miała przywileje finansowe, zapewnioną możliwość szkoleń, i drogę awansu. W wojskowych służbach specjalnych PRL nazywano ich „kadrą perspektywiczną”.

    1. Bilans

      Fryderyk Wielki też miał taki fundusz, zamiast awansować Junkersów za samo urodzenie szlacheckie wybierał w armii najzdolniejszych i ich awansował. Napoleon tak samo.

    2. Miś na miarę naszych możliwości

      Każda firma, czy organizacja o strukturze hierarchicznej posiada taki "Złoty fundusz" (kto w ogóle wymyślił to beznadziejne określenie?), który pozwala wydawać pieniądze na edukację i szkolenie tych osób, które są najzdolniejsze i najlepiej predysponowane. Niezrozumiałe jest tylko, dlaczego minister usiłuje formułować na tej podstawie zarzuty wobec kogokolwiek.

  4. Autor komentarza

    Artykuł bardzo pobieżny, zabrakło kilku ważnych elementów. Praźródłem sporu prezydent - MON jest bublowata, dysfunkcyjna konstytucja. I sporu tego na gruncie aktualnego prawa nie ma możliwości rozwiązać. Zmiana konstytucji, choć niezbędna, w obecnej kadencji jest mało prawdopodobna. Większość opozycji, okopała się w "strefie wolnej od rozumu", i zajętej rubieży (przepraszam za rusycyzm) zamierza bronić do śmierci w oparach absurdu, głucha na argumenty i ślepa na rzeczywistość. Trafił się prezydent, który ma chęć korzystać ze swoich uprawnień i robić to co mu wolno, ale trafił na ministra, który ma chęć korzystać ze swoich uprawnień i robić to co mu wolno. I każdy z nich ma rację - tako rzecze KonTYtucJA. Żaden nie może ustąpić, bo złamana zostanie KonTYtucJA. To co opisano, i czego nie opisano w artykule, to tylko efekt.

    1. lekarz po dyżurze

      Artykuł dużo lepszy niż ten o obchodach święta MW w Gdyni, dlatego z kolegą zgadzam się w 90%.

    2. Dun

      No tak, wszystkiemu winna opozycja... Prezydent i minister są z tej samej partii, która ma większość. Naprawdę w tym przypadku nie da się zrzucić winy na innych.

  5. montormel

    ....I znowu "deja vu" będzie , powtórka Obłęd '44

  6. aster

    WP rzadzi prezydent ! a minister obrony narodowej jest od utrzymywania armi w "gotowosci bojowej" (zajmowanie sie duperelami jak kupowanie uzbrojenia , wyplacanie uposarzenia itd) , zeby w przypadku wydania rozkazu prezydenta armia byla zdolna do obrony Polski w naszych granicach jak i poza nimi . Jaki jest stan armii "kazdy" mniej wiecej wie - niezadowalajacy ! i za to ponosi odpowiedzialnos minister obronny narodowej ! Moim zdanie powinnismy zreformowac nasza polityke obronnosci i MON powinnien podlegac bezposrednio pod prezydenta , 2% na armie powinno byc wydawana w 100% na armie , zadnych "nadwyzek" lub "niweykorzysztanych srodkow" nie powinno sie zwracac do budzetu Polski !

    1. Autor komentarza

      RZĄDZIĆ oznacza możność wydawania poleceń i egzekwowania ich wykonania. Prezydent ma pewne uprawnienia co do wydawania poleceń, z tym że większość "na wniosek" rady ministrów lub MON. Natomiast nie ma ŻADNYCH możliwości egzekwowania swoich zarządzeń. Zgadzam się, że prezydent, pochodzący przecież z wyboru, powinien mieć większe uprawnienia, zwłaszcza w kwestii obronności i polityki zagranicznej. Jednak dzielenie rządu na dwie części ("premierowską" i "prezydencką") przyniesie raczej chaos niż poprawę sytuacji.

    2. nikt ważny

      WP nie istnieje. W Polsce mamy SZ RP. Co do RZĄDZENIA to władza należy do suwerena - Narodu. A Prezydent, Premier czy Ministrowie co najwyżej ZARZĄDZAJĄ w imieniu i takie to tez jest "zwierzchnictwo". Konstytucja RP jaka jest (i jak przyjęta) ale jest i obowiązuje. Proces "zarządzania" regulują akty WYKONAWCZE bo RADA MINISTRÓW razem z PREZESEM RADY MINISTRÓW odpowiadając za WYKONAWCZĄ reprezentację władzy należącej do SUWERENA. Oczywiście przy założeniu że RP była by państwem demokratycznym tyle że "demokratyczne państwo PRAWNE" oznacza REPUBLIKĘ.

  7. Jerzy

    Takiego syfu jaki jest w relacjach pomiędzy Dudą a Macierewiczem to dawno w polskiej armii nie było.

  8. Polish blues

    "Stawianie na młodych" jest stare, jak świat - młodych łatwo zmanipulować i poszczuć a potem "...ja tylko wykonywałem rozkazy... -

Reklama