Szwecja i Finlandia członkami NATO w wyniku kryzysu ukraińskiego?

Jak informuje serwis Defense News, wzrost napięcia w Europie spowodowany przez rosyjską aneksję Krymu sprowokował w Finlandii i Szwecji debatę publiczną dotyczącą przystąpienia do Paktu Północnoatlantyckiego. Po raz pierwszy od czasów Zimnej Wojny za realne uznaje się bowiem zagrożenie ze strony Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Jednocześnie, zarówno Finlandia jak i Szwecja wprowadziły w ostatnich latach szereg cięć wydatków obronnych, a struktury armii państw skandynawskich kształtowane były pod kątem operacji ekspedycyjnych.

Koniec neutralności Finlandii i Szwecji?

W okresie Zimnej Wojny zarówno Finlandia, jak i Szwecja zachowywały neutralność, w wypadku Finlandii wymuszoną przez porozumienia zawarte ze Związkiem Radzieckim. Szwecja natomiast nie wstąpiła do struktur Sojuszu Północnoatlantyckiego z uwagi na chęć uniknięcia bezpośredniego udziału w konfrontacji zbrojnej pomiędzy NATO a Układem Warszawskim. Nie przeszkodziło to jej jednak w rozwijaniu dość szeroko zakrojonej współpracy z państwami Paktu Północnoatlantyckiego, prowadzonej zwłaszcza przez służby wywiadowcze. Po rozpadzie Związku Radzieckiego siły zbrojne Szwecji i Finlandii wielokrotnie brały udział w misjach zagranicznych organizowanych przez NATO, m.in. na Bałkanach i w Afganistanie.

Pod koniec ubiegłego roku Szwecja zdecydowała o włączeniu eskadry samolotów wielozadaniowych Gripen oraz niszczyciela min do Sił Odpowiedzi NATO (NRF). Ma to zapewne związek ze wzrostem poczucia zagrożenia spowodowanym przez pozorowany atak na terytorium Szwecji rosyjskich bombowców Tu-22M3 w marcu 2013 roku. Pełna integracja ze strukturami Sojuszu Północnoatlantyckiego wymagałaby jednak konsensusu politycznego i zmian w konstytucji, zarówno w wypadku Finlandii jak i Szwecji. Pomimo rosnącego poparcia dla członkostwa w NATO, w obydwu państwach większa część opinii publicznej nadal nie jest zdecydowana poprzeć włączenia do struktur Paktu Północnoatlantyckiego.

Kraje skandynawskie skupiają się więc na rozwijaniu regionalnej współpracy wojskowej. Według cytowanej przez Defense News wypowiedzi szefa komisji obrony fińskiego parlamentu Jussi Niinistö, współpraca wojskowa państw skandynawskich dała jednak do tej pory ograniczone rezultaty. Dąży się do jej dalszego zacieśnienia, włącznie ze stworzeniem wspólnych sił zbrojnych i wypracowaniem mechanizmów obrony kolektywnej. Jednakże, tylko wejście do NATO pozwoli na korzystanie z ogromnego potencjału militarnego, politycznego i ekonomicznego Sojuszu. Sekretarz generalny Anders Fogh Rassmusen stwierdził jasno, że Szwecja będzie mogła liczyć na udzielnie przez NATO wsparcia dopiero po zintegrowaniu ze strukturami Paktu Północnoatlantyckiego.

Finlandia i Szwecja dysponują poważnym potencjałem militarnym, który mógłby się przyczynić do znacznego wzmocnienia wschodniej granicy NATO. Obydwa państwa skandynawskie posiadają bowiem dobrze wyposażone siły powietrzne, łącznie dysponujące około 150 wielozadaniowymi samolotami bojowymi. Marynarki wojenne Szwecji i Finlandii wyposażone są m.in. w korwety rakietowe zaprojektowane w technologii stealth, dobrze przystosowane do operowania na Morzu Bałtyckim. Szwedzka marynarka dysponuje ponadto nowoczesnymi konwencjonalnymi okrętami podwodnymi, produkowanymi przez krajowy przemysł zbrojeniowy. Finlandia natomiast jako jedno z niewielu państw europejskich posiada armię opartą o powszechny obowiązek obrony wraz z rozbudowanym systemem obrony terytorialnej. Siły zbrojne Finlandii mogą zostać rozwinięte na czas wojny nawet do 230 000 żołnierzy.

Perspektywy

Starania Finlandii i Szwecji o członkostwo w NATO są aktywnie wspierane przez Danię i Norwegię, które z oczywistych względów popierają włączenie pozostałych państw skandynawskich do struktur Paktu. Wejście Szwecji i Finlandii do NATO byłoby także korzystne dla państw bałtyckich i Polski, znacząco zmieniając układ sił w obszarze Morza Bałtyckiego. Ewentualna decyzja o przystąpieniu neutralnych państw skandynawskich do struktur NATO będzie najpewniej zależeć od oceny stopnia zagrożenia ze strony Rosji. Wydaje się, że w chwili obecnej obywatele Szwecji i Finlandii nie są jeszcze skłonni do poparcia członkostwa w strukturach Paktu. Jednakże, do zmiany stanowiska może ich skłonić dalszy wzrost aktywności militarnej Federacji Rosyjskiej w Europie, w tym zapowiadana rozbudowa instalacji wojskowych w północno – zachodniej części terytorium Rosji.

Jakub Palowski